?Przemysław Urbańczyk jest badaczem średniowiecza, archeologiem, który nie boi się sięgać po źródła pisane, stawiając śmiałe tezy i poddając krytyce funkcjonujące od dawna siłą ciężkości paradygmatu ? sądy. Jego hipotezy budzą emocje, wszczynają spory naukowe, w efekcie prowadzą niekiedy do zmiany te zbudowanych często nie tyle na solidnym fundamencie źródeł, ile na przemijającym gruncie autorytetu.[?]

Mamy zatem w przedstawionych w tym tomie artykułach doczynienia z dwoma obliczami znakomitego archeologa-mediewisty, jednym, które w nieposkromionej fantazji ?przegania? przeszłość,  i drugim, krytycznym, które przestrzega przed nadinterpretacją lub pułapkami jednostronnego podchodzenia do analizy źródeł. Wiele wysuniętych propozycji nowych interpretacji wydarzeń z dziejów  europejskiego i polskiego wczesnego średniowiecza wywołało ożywioną dyskusję, wiele weszło na stałe do kanonu wiedzy historycznej. Przemysław Urbańczyk bardzo często twórczo rozwija myśli swoich poprzedników, ma jednocześnie zdolność do przeciwstawiania się, niekiedy ryzykując swoima utorytetem naukowym, sądom wysuwanym pochopnie, bez oparcia w źródłach. Jest badaczem o szerokim kręgu zainteresowań, sprawnym polemistą, szukającym w historii związków przyczynowo-skutkowych i niepozostawiającym ich bez objaśnienia?.

Ze Wstępu Sławomira Moździocha

Spis treści

Wstęp

W pogoni za przeszłością

Nowe metody

O możliwościach zastosowań elektronicznych maszyn cyfrowych w archeologii

Zastosowanie stratygraficznej analizy dokumentacji terenowej stanowiska wielowarstwowego do rekonstrukcji historii użytkowania Wzgórza Zamkowego w Czersku (na podstawie wyników badań z lat 1974?1983)

Akceleratorowa chronologia najstarszej architektury murowanej w Polsce

Zautomatyzowany system dokumentacji  terenowej

Na północy

V?gan ? zaginione miasto Arktyki

Samowie i Norwegowie ? 2000 lat sąsiedztwa

Tubylcy amerykańscy w sagach grenlandzkich

Na tropie pierwszego Islandczyka

Nad Bałtykiem

Hipoteza ?pomezańska? misji św. Wojciecha do Prusów

Misja Brunona z Kwerfurtu na tle sytuacji Kościoła na obszarze około bałtyckim 

Czy Wulfstan był w Truso?

Św. Bruno z Kwerfurtu ? patron ?przyjaźni? polsko-niemieckiej

O Słowianach

Religia pogańska jako ideologia społeczeństw plemiennych

Obcy wśród Słowian

Vlesova kniga ? oszustwo niedoskonałe

Polski węzeł słowiański

O miastach

Plac miejski ? skutek czy warunek powstania miasta?

Początki miast norweskich

Archeologia miejska w latach 1939?1989

Początki miast średniowiecznych w północnej Europie ? dyskusja bez końca?

Archeolog-antropolog

Archeologia etniczności ? fikcja czy nadzieja?

?Zamach stanu? w tradycji piastowskiej Anonima Galla

Polska archeologia wczesnego średniowiecza a antropologia kulturowa 

Do ?grobowej deski? i dalej ? społeczna funkcja elitarnych

pochówków w świecie nordyckim

Archeolog-historyk

Rola archeologii w badaniach nad początkami państwa polskiego

Kiedy był rok 1000?

Rok 995 ? Bolesław Chrobry wśród chrześcijan i ?barbarzyńców?

Kontynentalne tło Zjazdu Gnieźnieńskiego

Wątpliwości

Ostrów Lednicki ? rozwiązanie zagadki?

Wczesnośredniowieczna architektura polska w kontekście archeologicznym

Czy istnieją archeologiczne ślady masowych chrztów ludności wczesnopolskiej?

Causa deponendi wczesnośredniowiecznych ?skarbów? srebrnych z północnej Europy

Indeks osób 

Bibliografia